Verslag Themabijeenkomst Wonen

Op zaterdag 6 februari 2021 organiseerden de VVD Lelystad en de Almeerse VVD gezamenlijk een online themabijeenkomst over Wonen. Bij deze bijeenkomst waren twee speciale gasten aanwezig: Daniël Koerhuis (VVD-woordvoerder Wonen in de Tweede Kamer) en Ulysse Ellian (Flevolandse kandidaat voor de Tweede Kamer, plek 22 op de lijst van de VVD). Ook de beoogde nieuwe wethouder voor de VVD in de gemeente Lelystad, Adam Elzakalai, was aanwezig bij deze bijeenkomst.

De online themabijeenkomst werd goed bezocht door een groep enthousiaste en betrokken leden en niet-leden, die met Daniël Koerhuis, Ulysse Ellian en Adam Elzakalai in gesprek gingen over het onderwerp “Wonen”. Tussendoor lieten twee “razende reporters” live een aantal bouwlocaties zien in Almere (Pampushout) en Lelystad (Bataviahaven, Warande). Dit gaf de aanwezigen een mooi beeld van de actuele stand van zaken!

Verslag van de bijeenkomst
De volgende punten kwamen in de themabijeenkomst aan de orde:

  1. Motie-Koerhuis: in een korte introductie lichtte Daniel Koerhuis de motie toe die door hem werd ingediend en door de Tweede Kamer is aangenomen. Deze motie roept het kabinet op om de mogelijkheid voor grootschalige woningbouw in de provincie Flevoland te onderzoeken (“Motie-Koerhuis”). Daniël gaf een toelichting op de rol van de provincie (beperkt) en de betrokken gemeentes (maximale inzet). De gemeenten in Flevoland hebben gezamenlijk een bod gedaan voor de bouw van 100.000 woningen binnen de provinciegrenzen. Vraag daarbij is hoe snel betrokken gemeenten daadwerkelijk kunnen gaan bouwen binnen de kaders van de “ladder binnenstedelijke vernieuwing, duurzaamheid en uitleggebieden”. Ulysse Ellian benadrukte de noodzaak om de woningproductie nu echt te versnellen. De tijd van praten is klaar, er moeten palen de grond in! Er wordt te veel gesproken over plannen, visies, onmogelijkheden en wat bestuurders niet willen. In plaats daarvan moet worden gezocht naar wat wél kan en moet nu echt versnelling in de woningproductie worden gerealiseerd.
  2. Rol van de Metropoolregio Amsterdam (MRA): de aanwezigen zagen de MRA niet als aanjager van woningbouwproductie. De opstelling van de gemeente Amsterdam werkt op dit moment vertragend in het proces omdat het ook daar veel gaat over visievorming en sturing gaat, en te weinig over concreet resultaat voor de regio Flevoland. Wij zullen dus echt zelf de prestatie moeten afdwingen in de markt!
  3. Visie beoogde nieuwe wethouder: Adam Ezakalai werd gevraagd naar zijn visie op wonen en de snelheid waarmee Flevoland zou moeten bouwen. Duidelijk is dat de tijd van praten voorbij is: we moeten in actie komen om zo mogelijk binnen enkele jaren echt tot woningbouwproductie te komen. Woningbouwontwikkelingen kosten tijd. Om snelheid te maken vragen nu vooral grotere batches van woningbouwproductie aandacht. Dat vraagt om een andere bestuursstijl dan tot nu toe is gehanteerd. De productie loopt ruim achter en daarmee neemt de krapte op de woningmarkt steeds verder toe. Lelystad heeft een goede uitgangspositie voor versnelling van de woningbouw en de kansen voor het aankopen van posities in het bezit van het rijk zijn groot.
  4. Oorzaken van de hoge prijzen van koopwoningen: de extreme woningprijzen van de laatste tijd zijn een direct gevolg van het enorme woningtekort en de extreme kosten voor verplichte aanleg van warmtepompen, wat de gemiddelde kosten van woningen met minimaal € 30.000 opdrijft.
  5. Aandacht voor “scheefwonen” in sociale huurwoningen: in sociale huurwoningen is nog te vaak sprake van “scheefwonen” (huur van de woning door bewoners die te veel verdienen voor een sociale huurwoning). Om dit te veranderen moet een gezonde doorstroming op gang komen.
  6. Bouwen “in de mix”: nadelig effect van de sociale woningbouw is dat er nooit kostendekkend gebouwd kan worden: de korting die daarbij wordt gehanteerd op de grondprijs drukt direct op het beschikbare budget voor voorzieningen in de wijk, en ook wordt de prijs van koopwoningen in bouwprojecten hierdoor opgedreven. Om projecten kostendekkend te kunnen realiseren en goede voorzieningen te kunnen realiseren is het dus een must om “in de mix” te bouwen: diverse typen woningen en doelgroepen in een wijk mengen om herhaling van fouten in het verleden te voorkomen. De VVD wil dus geen bouwprojecten meer waarbij eenzijdig sociale huurwoningen worden gerealiseerd!
  7. Aandacht voor architectuur en beeldkwaliteit: woningen mogen meer indruk maken in architectuur en diversiteit. De eenzijdige bouwwijze moet losgelaten worden door veel meer uitdaging aan ontwikkelaars mee te geven.
  8. Prioritaire doelgroepen bij woningbouw: bij woningbouw moet de aandacht vooral gericht zijn op woningen voor jongeren, middenhuur en seniorenwoningen. De vraag in de markt naar middenhuur is groot en ook starters zijn naarstig op zoek naar woonruimte. Grondgebonden bouwen is niet interessant voor deze doelgroepen. Daarom moet hoogbouw meer gestimuleerd worden.
  9. Verband tussen maximale middenhuurprijs en norm sociale huurprijs: de gemeente Haarlemmermeer is een mooi voorbeeld voor wat betreft het verband tussen de maximale middenhuurprijs en de norm voor de sociale huurprijs. De gemeente hanteert als uitgangspunt dat middenhuur is toegestaan tot maximaal 135% van de norm sociale huurprijs. Een bepaald percentage van het bouwvolume moet worden gerealiseerd binnen de range van 115% tot 135% van de norm sociale huurprijs. Deze range (tussen € 636 en € 750) vertegenwoordigt een belangrijke doelgroep starters. De norm voor huurverhoging van de middenhuur is in de Haarlemmermeer gesteld op inflatie +1%, wat bewoners enige zekerheid biedt voor hun verwachte huurstijging op (middel-)lange termijn.
  10. Specifieke aandacht gevraagd voor jongeren en ouderen: gelet op de demografische ontwikkeling van Lelystad is aandacht voor seniorenwoningen dringend noodzakelijk! Het verbaasde de aanwezigen dat er voor de doelgroepen jongeren en ouderen nagenoeg niets is ondernomen in de afgelopen jaren. De ontwikkeling in de woningbouw voor deze doelgroepen loopt sterk achter.
  11. Extra middelen vanuit het Rijk nodig voor uitleglocaties: bij de amendering van het VVD-verkiezingsprogramma is door de VVD Lelystad met succes verzocht om meer aandacht voor middelen bij uitleglocaties. Inkomsten zijn noodzakelijk om uitgaven mogelijk te maken! Almere en Lelystad zijn sterk afhankelijk van de opbrengsten van de Onroerende Zaak Belasting (OZB) en leges. Het is niet verantwoord nu voorzieningen in uitleglocaties in te richten als daar onvoldoende dekking voor is. Daarnaast is het belangrijk om ook het groen in de woonwijken vanaf start te realiseren. Daarvoor zijn extra middelen van het Rijk nodig, zo betoogden beide gemeenten tijdens de themabijeenkomst.
  12. Ruimte bieden voor particulier opdrachtgeverschap: de aanwezigen vroegen aandacht voor particulier opdrachtgeverschap, ook voor senioren en starters. In de vorm van coöperatief bouwen of via eigen verkaveling binnen enkele coördinaten is veel mogelijk. Deze creativiteit ontbreekt volledig in Lelystad, terwijl Almere hiermee wel experimenteert. Juist jongeren en senioren hebben exclusieve woonwensen die op kleinere kavels goed mogelijk zijn, zoals SMART wonen, groeihuis, tiny houses, patiobungalows, woongemeenschappen, enzovoorts.
  13. Gronden in bezit van gemeenten sneller uitgeven: het uitgeven van gronden in bezit van de gemeenten heeft prioriteit, zo vonden de aanwezigen. Er ligt een integrale versnellingsopgave waarbij juist gronden in bezit versneld in de markt gezet moeten worden.
  14. Transformatie winkelcentra naar woningen: het transformeren van winkelcentra naar wonen mag veel intensiever van de deelnemers in de vergadering. Ook dit kan namelijk een goede bijdrage leveren om de druk op de woningmarkt snel te dempen.
  15. Verhouding sociale huur versus midden- en hoger segment: op dit moment geldt in Lelystad de verhouding 30% sociale woninbouw versus 70% woningen in het midden- en hogere segment. De aanwezigen zien dit als een gezonde verhouding. Het is wel belangrijk om in de mix te bouwen (zie hierboven) en te versnellen. Sociale huurwoningen mogen ook meer variatie kennen in vorm en omvang. De reguliere eengezinswoning is wel achterhaald anno 2021.
  16. Ruimte voor excellente woningen! Excellent wonen in het hogere segment kan aantrekkingskracht hebben op kapitaalkrachtige kopers uit de Randstad. Dit moeten dan ook echt excellente woningen zijn, met een zeer ruimtelijke opzet waarvoor ook echt bijgedragen moet worden door de koper. Dus geen reguliere villawijken meer!
  17. Voorkom alleen bouwen in het lagere segment: draagkracht, werk en eigen verantwoordelijkheid maken kansen voor steden als Almere en Lelystad mogelijk. Er is daarom geen ruimte meer voor bouwprojecten met uitsluitend woningen in het lage segment. Daarmee wordt de druk op de begroting veel te groot en nemen de armoederisico’s toe.
  18. PAS- en PFAS-problematiek: de problematiek van stikstof en PFAS speelt nog altijd. Daniël Koerhuis gaf aan dat de verantwoordelijkheid om dit probleem op te lossen bij de provincie ligt. Gemeenten en het Rijk hebben hier weinig invloed op, maar het is van groot belang dat deze knelpunten worden opgelost om de bouwproductie weer op peil te kunnen krijgen.

Conclusie: werk aan de winkel!
De conclusie van deze themabijeenkomst is helder: wij hebben veel te lang stil gestaan, er is werk aan de winkel! Daarvoor is een nieuwe bestuursstijl nodig: daadwerkelijk vooruitgang realiseren in plaats van erover te praten. Of zoals Adam Elzakalai dat zo mooi zegt: “Bij de Stichtsebrug en de Hollandsebrug moet je de torenkranen tegemoet rijden die in Flevoland maximale woningbouwproductie draaien.”. Niet praten dus, maar doen!

Waardevolle bijeenkomst
De themabijeenkomst was al met al een waardevolle bijeenkomst, waarin open gesproken is over zorgen en kansen op het gebied van woningbouw in Almere en Lelystad. De VVD-fracties in beide gemeenten nemen deze opmerkingen mee. De fractie van de VVD in de gemeente Lelystad zal de resultaten van deze sessie als input gebruiken voor de gesprekken over de woonvisie.

Belang van samenwerking Flevolandse gemeenten
In deze bijeenkomst bleek hoe belangrijk het is om vanuit een positief perspectief samen te werken aan gezonde groei en versnelling van de woningbouw in de mix voor alle doelgroepen. De VVD-fracties in Almere en Lelystad gaven aan ook op andere dossiers meer samengewerkt kan worden tussen de gemeenten in Flevoland. Leren van en met elkaar, elkaar de propositie gunnen en delen van kennis zal leiden tot een versnelling van de woningbouwopgave en daarmee het resultaat. Niet meer praten over visies, maar doorpakken!

Vertrouwen in onze (kandidaat-)Kamerleden en de beoogde nieuwe wethouder!
Tijdens de themabijeenkomst bleek dat Daniël Koerhuis, Ulysse Ellian en Adam Elzakalai uitstekend op de hoogte zijn van het woningbouwdossier in de gemeenten Almere en Lelystad. De aanwezigen hebben dan ook het volste vertrouwen in beide (kandidaat-)Kamerleden en de beoogde nieuwe VVD-wethouder in de gemeente Lelystad!