Oorzaak van de stikstofcrisis
De overheid wil de hoeveelheid stikstof die neerslaat in kwetsbare natuurgebieden reduceren. Om dit mogelijk te maken werd in 2015 het Programma Aanpak Stikstof (PAS) geïntroduceerd: een aanpak die erop was gericht economische ontwikkeling in de omgeving van natuurgebieden mogelijk te maken, en tegelijkertijd de natuur te versterken door de stikstofdepositie te verkleinen. De stikstofcrisis is ontstaan als gevolg van een uitspraak van de Raad van State, die het PAS op 29 mei 2019 nietig verklaarde. Als gevolg hiervan kwamen honderden bouw- en ontwikkelprojecten in Nederland acuut tot stilstand.
Oorzaak van de PFAS-problematiek
PFAS is een verzamelnaam voor een groep chemische stoffen die vanwege de water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen in verschillende producten is verwerkt, zoals blusschuim en anti-aanbakpannen. Een te hoge concentratie van PFAS in de grond kan schadelijk zijn voor mens en milieu. In juni 2019 stelde toenmalig staatssecretaris Van Veldhoven een “achtergrondwaarde” vast gelijk aan de laagst meetbare waarde van 0,1 μg/kg (microgram per kilo) grond. Al snel bleek dat deze waarde dusdanig laag was dat vrijwel geen grond in Nederland meer zou mogen worden verwerkt als deze hoeveelheid de officiële PFAS-norm zou worden. In september 2019 werd daarom de norm voorlopig vastgesteld op 0,8 μg/kg. De PFAS-crisis is daarmee voorlopig van de baan.
Gesprek met de zaal
Helma Lodders en Erik Ziengs namen de tijd om deze complexe problematiek en de oplossingen die de VVD voorstaat te bespreken met de zaal, die was gevuld met een zeer divers publiek. De stikstofcrisis en de PFAS-problematiek raken ook agrariërs en ondernemers in de provincie Flevoland, zo bleek uit de discussie met de aanwezigen.
Stikstofcrisis: gebiedsgerichte aanpak, en ruimte voor innovatieve oplossingen
Helma Lodders is woordvoerder landbouw van de VVD-Tweede Kamerfractie en in die hoedanigheid betrokken bij de stikstofcrisis. Zij ging met de zaal in discussie en beantwoordde vragen over dit onderwerp.
Generieke maatregelen alleen (zoals de aangekondigde snelheidsbeperking overdag op snelwegen naar 100 km/u) zijn in geval van de stikstofcrisis niet afdoende, zo lichtte Helma Lodders toe. Dergelijke algemene maatregelen zijn nodig om het acute probleem nu op te lossen, maar voor een langdurige oplossing van de stikstofcrisis bepleit de VVD een “gebiedsgerichte aanpak” van de stikstofcrisis, met een gevarieerd pakket aan maatregelen:
- Reduceer de stikstofuitstoot van agrarische en andere bedrijven door innovatieve technieken versneld toe te passen. Om dit mogelijk te maken wil de VVD in de Tweede Kamer de toelatingsprocedure voor innovaties bekorten.
- Neem maatregelen specifiek daar waar ze goed werken: de stikstofproblematiek speelt rondom kwetsbare natuurgebieden. Aanpak van de problemen is vooral op die plekken van acuut belang.
- Zoek de oplossing van de stikstofproblematiek niet uitsluitend bij agrariërs: de stikstofdepositie wordt immers niet alleen door boerenbedrijven veroorzaakt. Bekijk ook hoe de stikstofdepositie vanuit het buitenland en andere sectoren van de economie kan worden beperkt.
- Bekijk ook of alle kleinere natuurgebiedjes in Nederland daadwerkelijk in stand moeten worden gehouden.
Vanuit de zaal werden suggesties gedaan voor heldere communicatie over de aanpak van de stikstofproblematiek: focus niet alleen op de noodzaak van één generieke maatregel (de snelheidsbeperking), maar leg ook uit wat de voordelen van deze maatregel zijn (snel ruimte om stil liggende projecten weer te herstarten). Ook werd het belang van blijvend overleg met alle betrokken partijen in Nederland benadrukt door de aanwezigen.
Daarnaast werden vanuit de zaal enkele innovatieve ideeën naar voren gebracht die kunnen bijdragen aan vermindering van de stikstofdepositie in Nederland.
PFAS-problematiek: werk met realistische normen
Erik Ziengs, woordvoerder PFAS van de Tweede Kamerfractie van de VVD, verwoordde het standpunt van de VVD op het gebied van PFAS.
De VVD is van mening dat de PFAS-problematiek voorkomen had kunnen worden als Nederland geen tijdelijke “achtergrondwaarde” had vastgesteld die gelijk was aan de laagst meetbare waarde: immers, door toenemende precisie van metingen wordt deze waarde steeds lager. Voor concentraties van gevaarlijke stoffen in grond moeten in plaats daarvan normen worden vastgesteld die zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek naar de invloed van PFAS-stoffen op de gezondheid van mens en milieu.
Vanuit de zaal kwam de suggestie om in coalitieverband goede afspraken te maken over de gewenste reactie bij eventuele toekomstige discussies over drempelwaarden voor schadelijke stoffen, zodat geen nieuwe crisis ontstaat.